Dlaczego kozy

Dlaczego kozy? A nie na przykład konie czy lamy, alpaki albo strusie? To typowy rozrzut hodowlany u osiedleńców-pionierów, zdobywców na nowo ojczyźnianej ziemi niczyjej.
Zaczęło się od potrzeby swojego mleka, jeszcze na "cudzym". Ziemi wtedy było do dyspozycji tyle, ile przydzielano kiedyś emerytowanym rolnikom, pół hektara wokół domu. W większości była to łąka, i kawałek starego sadu.
Krowa wydawała mi się i nadal wydaje wielka i straszna w swojej wielkości. Może kopnąć, machnąć ogonem przy dojeniu i człowiek wychodzi z obory z lajpem na twarzy albo podpierając się na jakimś kosturku. Trzeba być z nią obznajomionym od dziecka, dobrze czytać reakcje i odpowiadać w jej języku. Albo być przynajmniej silnym i młodym, aby ją okiełznać.
Krowa daje za dużo mleka na potrzeby jednej czy dwóch osób. A za to żre tyle, że trudno tym dwóm osobom zebrać własnymi mięśniami stosowną ilość siana na zimę. Mam na myśli osoby nie ze wsi, rozwijające do tej pory mózg, a nie bicepsy. No, i kiedy się cieli stwarza wiele problemów.
To był argument za kozą.
Koza jest nieduża, łatwa do opanowania, a do tego miła i kontaktowa.
W życiu realnym prędko pojawiły się argumenty przeciw. Trzeba im było sprostać.
Koza jest ruchliwa, nie znosi uwięzi, bo nie pasie się wtedy. Woli przy tym zjadać krzewy, ogryzać korę z młodych drzew, niż paść się jak Pan Bóg przykazał na płaskiej łące.
Na pierwszy rzut poszedł ogródek kwiatowy z odwiecznymi "babcinymi" irysami i narcyzami, także przebiśniegi, krokusy, zginęły też spod okien malwy, bezpowrotnie. Padło winne grono, maliny i krzewy porzeczek, czerwonych i czarnych. Również dziki bez.
Przy kozach pojawia się zatem ważki problem ogrodzenia. Skutecznego ogrodzenia.
Może nim być zwykły płot ze sztachetami (estetyczny), o ile nic przy nich kupą nie zalega takiego, na co można by się wspiąć i przeskoczyć go. Metr dziesięć, metr dwadzieścia wystarczy.I furtka musi być szczelnie zamykana. Każda niedoróbka, czy słabość płota (wyłamana sztacheta, osłabiony słupek, niezamknięta furtka) prędzej czy później jest wykorzystywana przez kozią inteligencję do sforsowania płota i szczęśliwego buszowania po cudzym.
To jest argument przeciw.
Za to koza je tyle na tydzień, co krowa w ciągu jednego dnia. Siano może być zbierane późno, przerośnięte, zachwaszczone, tym lepiej im smakuje. To zaleta.
Jednak dojność kozy w dużej mierze jest mityczna. Mieć kozę, która daje 3 litry mleka dziennie, nie zasusza się sama w okolicach grudnia, a nawet można ją doić dwa-trzy lata bez zakocenia to spory ewenement, w rodzaju krowy-rekordzistki. Codziennym doświadczeniem z kozami jest fakt, że dają średnio 1,5 litra mleka na dzień przez ciepły sezon i przez zimę do pierwszej trawy jest się bez mleka zupełnie.
W takim wypadku pojawia się wyjście. Kozy mnożą się częściej i łatwiej, niż krowy. Ich ciąża trwa 5 miesięcy, a nie 9. Rodzą łatwo, przeważnie dwójkę koźląt. W tym tempie przyrastają do kwadratu ilościowo. Z jednej kozy na drugi rok można mieć 3, na trzeci rok 6, na trzeci rok - 12... Oczywiście to teoria. Bo są wśród potomstwa ciąże pojedyncze oraz rodzą się także koziołki.
A z koziołkami trzeba coś zrobić. I trzeba się tego nauczyć. Nie ma to tamto. Warto podkreślić tu fakt, że hodowla kóz oprócz mleka i sera daje również mięso. Zdrowe, chude, soczyste i smaczne.

Może na dziś skończę wykład dla potencjalnych koziarzy z miasta, którym się marzy własne mleko i sery.
Podam jedynie gołe fakty.
Zaczęłyśmy od kupienia jednej dojnej kozy z koźlęciem płci męskiej, jednej zakoconej kozy i jednej jałóweczki. W 2006 roku. Obecnie, w 2010, mamy z nich (przy pewnych manewrach z kozłami) 7 matek dojnych i 10 tegorocznej młodzieży (na 7 kózek są 3 koziołki).