System grzewczy w przebudowanej starej chacie

Urządzenie systemu ogrzewania starej chaty, która po przebudowie zdobywa nowe przestrzenie, wymaga pomysłu. Na ogół w drewnianych chatach wiejskich istnieją już bowiem piece kaflowe, kuchnia i ścianówka w pokoju oraz komin. Na ogół piece są dołączone bezpośrednio do owego pojedynczego komina, ale na Podlasiu zdarza się jeszcze z rzadka tzw. leżak, czyli pod-komin, wybudowany z cegieł i gliny na poddaszu, łączący z kominem dodatkowy piec w pokoju oddalonym od kuchni.
W naszej chacie leżaka nie było, bo i rozstaw izb był prosty. Wchodziło się do sionki, z której drzwi na wprost prowadziły do nieogrzewanej komory, a po prawej do kuchni. Komin wznosił się po środku chaty, dokładnie pomiędzy kuchnią i pokojem, zatem płyta kuchenna i ścianówka stały dość blisko siebie.
Przebudowa nie uwzględniała zmiany miejsca komina, ze względu na procedury urzędowe. Dzięki temu, zanim zostały one załatwione (od wczesnej wiosny do pamiętnego dnia 27 września) i projekt architektoniczny zatwierdzony pieczęciami, zdążyłyśmy pewne prace poczynić w ramach remontu starej chaty. Przede wszystkim zburzyć i zbudować nowy komin, w miejsce dawnego oraz zburzyć stary i wybudować nowy piec kuchenny.
O przebojach z wynajętym zdunem już byłam pisałam, więc nie będę się powtarzać.


Kuchenka jest zgrabna, w miejscowym stylu (ma okap), ale wykazuje sporo mankamentów rzemieślniczych. Ale o to akurat mniejsza.
Starej kuchni nie dało się utrzymać, była przepalona i niewygodnie ustawiona. Miała jednak dużą ściankę grzewczą, działającą nieco na zasadzie ścianówki, która stanowiła część ściany działowej między kuchnią, a pokojem. To był dobry pomysł na dogrzanie domu i zachowałyśmy go. W ten sposób ogień spod płyty nie marnuje się, oprócz funkcji gotowania posiłków ogrzewa jeszcze kafle ścianki, zanim trafi do komina.
Pod płytą hydraulik wraz ze zdunem zamontowali tzw. cegiełkę. Rura przechodząca przez palenisko ogrzewa wodę w bojlerze.
Bojler mało malowniczo na razie wisi na ścianie w rogu kuchni i wymaga jakiegoś osłonięcia. Będziemy o tym myślały, gdy sufit zostanie pokryty płytami gipsokartonowymi.
W praktyce latem wystarczy palić pod płytą godzinę, półtorej (akurat czas na ugotowanie posiłku), aby nagrzać wodę na kąpiel i zmywanie raz na 2 dni.


Ponieważ budowałyśmy kuchnię od podstaw można było ją zaplanować. Dlatego zawiera ona tuż przy sobie (a raczej w sobie)... piec c.o. opalany drewnem. Takie nieduże piece, z fajerkami na górze i przestawnym rusztem (tzw. letnim i zimowym), ustawiane w kuchni, a nie w specjalnym murowanym pomieszczeniu, produkuje się w Hajnówce i mają spore wzięcie w regionie. Oprócz bowiem funkcji ogrzewania kaloryferów oraz bojlera pełnią całkiem dobrze funkcję pieca kuchennego. Na lato można przełożyć w nim ruszt wyżej, zmniejszyć palenisko i używać go tylko jako płytę i ogrzewacz wody w bojlerze.
Zdun obłożył go potem kaflami i powstał wizualnie jednolity i gustowny piec kuchenny.

Dołączona do niego instalacja kaloryferów jest w stanie ogrzać całą przestrzeń domu (tj. 72 m. kw.), wraz z dobudowanymi pokojami. Poddasza zdecydowałyśmy się nie kaloryferować. Jeśli będzie taka potrzeba wstawi się tam kozę.
Instalacja posiada elektryczną pompkę wspomagającą obieg wody w kaloryferach, ale stalowe rury są także zamontowane grawitacyjnie, co sprawia, że c.o. działa bez problemu także w razie awarii prądu.
Łazienka powstała w komorze i jest zaopatrzona w kaloryfer. Ociepliłyśmy ściany zewnętrzne podwójną ilością wełny mineralnej i to sprawia, że nawet późną jesienią nie trzeba jeszcze palić w c.o., bo w łazience można się kąpać bez ogrzewania! Wystarczy trzymać drzwi lekko uchylone, aby zachodziła wymiana powietrza na cieplejsze z głębi domu.

Latem zeszłego roku zburzyłyśmy starą, przepaloną ścianówkę w pokoju. I już inny zdun postawił ją od nowa, nieco mniejszą, z nowych kafli i cegieł, ale w tym samym miejscu. W ten sposób wskrzesiłyśmy stary układ chaty.
Ogrzewa ona głównie pokój, ale ponieważ część przedniej ściany i wylot paleniska jest w kuchni, dogrzewa również kuchnię i przy otwartych drzwiach także pokój jadalny. A więc trzy pomieszczenia.


W pokoju zatem mamy dosłownie połowę ściany z kafli, którą można rozgrzać w razie potrzeby na 24 godziny (np. wielkiego mrozu, wyjazdu w zimie na kilka dni, albo awarii c.o.). Stoi przy niej łóżko, tak samo jak stało w starej chacie poprzednich właścicieli.

W praktyce przez całą jesień i wiosnę ogrzewamy cały dom tylko tym piecem ścianowym plus paleniem pod płytą, a piec c.o. jest nieużywany. Jeśli tylko temperatura nocą nie spada poniżej zera wystarcza jednorazowe przepalenie w tym piecu naręcza drewna (tudzież tzw. węglarki).
Oczywiście, gdy jeszcze jeden pokój zacznie być używany i ktoś będzie w nim mieszkał trzeba będzie dłużej palić w c.o.

Swoją dodatkową ogrzewczą rolę pełni dokładne ocieplenie całego budynku, ścian, sufitu i dachu, wełną mineralną oraz nowe szczelne okna i drzwi.

Zimą ogrzewamy się zatem następująco: zależnie od mrozu rozpalam rano lub w południe w c.o. i pozwalam wypalić się załadowanej po powierzchnię komorze drewna, z lekkim dokładaniem potem przez kilka godzin. Trwa to mniej więcej do 16 (w mroźniejszy czas nieco dłużej, nawet do 20). Ok. 16 rozpalam w ścianowym piecu i po kilku godzinach, gdy wygasa ogień w piecu c.o. on przejmuje funkcję grzewczą. Trzyma temperaturę do rana i przed południem, po czym wszystko zaczynam tak samo od początku.

Tym sposobem wypalamy dziennie w przeciętny dzień zimowy o temperaturze do minus 10 stopni (przy niższych nieco więcej) taczkę drewna. Zapewniam was, że to niewiele. Zwłaszcza, że owo drewno jest różnej jakości. Trochę dobrej gałęziówki brzozowo-grabowo-dębowej i część starych spróchniałych belek i desek z rozbiórki.